ชื่ออาหาร : ห่อนึ่งแคหมูบ้านลำปางหลวง : ห่อนึ่งปี้ ห่อนึ่งน้อง
ที่อยู่ : 180 ม.11 หมู่บ้านจามเทวี ต.ลำปางหลวง อ.เกาะคา จ.ลำปาง
ประเภทอาหาร : อาหารคาว (จืดเผ็ดมัน) ห่อนึ่ง
กลุ่มชาติพันธุ์ : ไทยวน (คนเมือง)
ช่วงเวลา/โอกาส : ประเพณีแก้มื้อนา, เทศกาลเข้าพรรษา (3 เดือน)
ชาวลำปางหลวงจะทำห่อนึ่งแคหมูเป็นอาหารสำหรับทำบุญในประเพณีแก้มื้อนา โดยจะทำ 2 ขนาด คือ ห่อนึ่งปี้(ขนาดใหญ่) สำหรับทำบุญให้กับเสื้อวัด (อารักษ์ของวัด) และห่อนึ่งน้อง (ขนาดเล็ก) สำหรับตักบาตรทำบุญในพิธี
กรรมวิธี : นึ่ง
วัตถุดิบ : 1. เนื้อหมู ประมาณ 1 กิโลกรัม (มากน้อยกว่านี้ก็ได้ให้กะตามปริมาณที่ทำในแต่ละครั้ง)
2. ผักเผ็ด(ชาวลำปางหลวงเรียกว่า ผักแค) ใบชะพลู (ชาวเหนือถิ่นอื่นๆเรียก ผักแค) ถั่วฝักยาว มะเขือเปราะ ผักกาดกวางตุ้ง ฯลฯ
3. พริก หอมกระเทียม ผักชี หอมแดง ตะไคร้ ข่า รากผักชี
4. กะทิ (จะคั้นเองหรือใช้กะทิกล่องก็ได้)
5. ใบยอ (ใบตาเสือ)
6. ใบตอง
7. ไม้กลัด(ทำจากทางมะพร้าวหรือใช้ไม่จิ้มฟันก็ได้)
เครื่องปรุง : เครื่องแกง
- พริกแกง หอมกระเทียม ผักชี หอมแดง ตะไคร้ ข่า รากผักชี
เครื่องปรุง
- ปลาร้า กะปิ ซีอิ๋วขาว ฯลฯ
ขั้นตอนและวิธีการปรุง : ขั้นเตรียม
1. นำเนื้อหมูมาหั่นหมูให้เป็นชิ้นบางๆ
2. นำผักเผ็ด ผักแค(ใบชะพลู) ถั่วฝักยาว มะเขือเปราะ หอม ผักกาดกวางตุ้ง ฯลฯ มาซอย
3. ตำน้ำพริกโดยนำส่วนผสมคือ พริกแกง กระเทียม ผักชี หอมแดง ตะไคร้ ข่า รากผักชี มาโขลกให้ละเอียด
ขั้นตอนการปรุง
1. นำน้ำพริกที่ตำเสร็จมาผัดลงกระทะ
2. ใส่น้ำกะทิ
3. ใส่เนื้อหมูลงในกระทะแล้วผัดให้เข้ากับน้ำพริก
4. นำผักที่ซอยเตรียมไว้แล้วมาใส่ชาม (หรือกะละมังขนาดย่อม)
5. นำหมูที่ผัดกับน้ำพริกในกระทะมาเทลงบนผักที่เตียมไว้ในชาม
6. คลุกเคล้าวัตถุดิบทั้งหมดให้เข้ากัน
7. เติมซีอิ๋วขาว
ขั้นตอนห่อและนึ่ง
1. นำใบยอ(ใบบ่าตาเสือ) ที่ทำความสะอาดแล้วมาวางบนใบตองที่เตรียมไว้ (ใบตองมี 2 ขนาด กรณีทำห่อใหญ่หรือที่เรียกว่า "ห่อปี้" จะตัดใบตองให้ขนาดใหญ่กว่า "ห่อน้อง" และจะนำใบตองมาพับแล้วกลัดด้วยทางมะพร้าวสำหรับทำฐานรองที่เรียกว่า "หมอน" ก่อน)
2. ตักเนื้อหมูที่คลุกเคล้ากับผักต่างๆ มาไว้บนใบยอ
3. ยกใบตองด้านล่างและด้านบนขึ้นมาทั้งสองด้านให้เท่ากัน ใช้อีกมือยกปลายใบตองด้านขวาขึ้นมาโอบตรงกลาง จากนั้นใช้อีกมือยกปลายใบตองด้านซ้ายมาโอบทับอีกรอบ แล้วใช้ไม้กลัดกลัดใบตองตรงส่วนบนเพื่อไม่ให้ห่อนึ่งแยกออกจากัน
4. นำห่อนึ่งที่ได้ไปเรียงในซึ้งแล้วนึ่งจนห่อนึ่งแคหมูจะสุก
แหล่งข้อมูล : คุณป้าเบ้า ดวงมณี อายุ 66 ปี อาศัยอยู่ที่ 180 ม.11 (หมู่บ้านจามเทวี) ต.ลำปางหลวง อ.เกาะคา จ.ลำปาง แต่เดิมเจ้ามื้อนาจะเป็นผู้ทำห่อนึ่งด้วยตนเอง แต่ปัจจุบันนี้มีหลายท่านชราภาพไปมาก ไม่สะดวกที่จะจัดเตรียมของต่างๆที่ใช้ทำห่อนึ่งแคหมูได้ จึงมาจ้างป้าเบ้าให้เป็นผู้จัดเตรียมแทนตนเอง ทำให้ช่วงหลายปีมานี้ป้าเบ้ากลายเป็นผู้รับจ้างทำห่อนึ่งในพิธีแก้มื้อนาให้กับเจ้ามื้อนาต่างๆ มาโดยตลอด
ผู้บันทึก : Panuwat Sakulsueb
วันที่บันทึก : 07/08/2564
เปิดอ่าน : 686 ครั้ง
การเขียนอ้างอิงข้อมูลจากเว็บไซต์
1. Panuwat Sakulsueb,
ห่อนึ่งแคหมูบ้านลำปางหลวง : ห่อนึ่งปี้ ห่อนึ่งน้อง .
https://www.lampangculture.com. 2564. แหล่งที่มา : https://www.lampangculture.com/a13-view.php?id=1 ค้นเมื่อ
18 ตุลาคม, 2567.
